Konu: Topraklama

[TA4A]

Bildiğim kadarıyla iyi bir topraklama için gerçek bakır  en az 50 Cm. yada 1 metrelik topraklama çubuğu ve bu çubuğu bir metrelik çukura yerleştirmek gerekiyor. 1 emtrelik çukura çakınca çubuğun en alt kızmı (1 metrelik çubukta) 2 metre aşağıda kalıyor. ve bu çukura mümkünse kömür curufu yada kömür tozu serpmek yada tuz.

Topraklama kablo seçimi nasıl olmalı sizce ? en az kaç mm. çaplı ve tek damar yada saçaklı kablomu kullanmak lazım ? Son olarak topraklama kablosunun uzunluğunun önemi varmı ben 30 metre kadar kullanmak zorunda kalacağım.

[TA1MD]

Topraklamanın mantığı topraklanan cisimdeki yükü paylaştırma yoluyla azaltmaktır. burada dünya sizin toprakladığınız cisim yanında aşırı büyük bir kütleye sahip olduğu için siz yükleri paylaştırdığınızda elektronlar akarak dengeleniyor ve sizin cisminiz pratikte yüksüz konuma geliyor.

Şimdi konuya gelirsek, bu iş için 50cm bakır boru 1metrelik çubuk, 1metreye gömülecek filan sadece pratik olması bakımından paylaşılan bilgiler. Burada akması gereken bir akım sözkonusu olduğundan siz bu akımın yolundaki direnci ne kadar azaltırsanız sisteminiz o kadar sağlıklı olur.
Yani;
1. topraklama iletkeni alanı ne kadar büyük olursa
2. kablonuz ne kadar kalın olursa
3. kablonuz ne kadar kısa olursa
4. çubuğun gömüldüğü yer ne kadar ıslak olursa
o kadar iyi olur.


Kömür tozu yada tuz serpmek iletkenlikten çok korozyonu yavaşlatmak için yapılıyor diye biliyorum ama nasıl etkisi olduğunu, kimyasal açıklamasını bilmiyorum.

[TA2PI]

Merhaba...
TOPRAKLAMA ve KORUMA ESASLARI
Topraklama Tekniği
Dışarıdan gelebilecek aşırı gerilim ve akımlara karşı kullanılan koruma sistemlerinin (koruma fişleri) etkili olabilmesi ve korumanın başarılı bir şekilde yapılabilmesi için elektronik şebekelerinde topraklama tesisi kullanılması gerekir. Topraklama direncinin mümkün olduğu kadar küçük olması hedeflenir. Topraklama aşağıdaki standartlara göre yapılır ve topraklama direncini azaltmak amacı ile tuz gibi aşınmayı ve paslanmayı hızlandıracak malzemeler kesinlikle kullanılmaz.
Topraklama İletkeni : Topraklanması istenen eleman ile topraklayıcı arasındaki irtibatı sağlayan izolesiz veya çok nadir hallerde yalıtılmış olan iletkendir. Topraklama iletkeni mümkün olduğunca kısa mesafeden çekilmelidir.
Topraklayıcılar : Topraklama iletkeni ile toprak arasında kullanılan ve topraklama tesisinden gelen akımı toprağa aktaran levha veya çubuk şeklindeki iletken malzemedir.
Özgül toprak direnci : Topraklama yapılırken özgül toprak direnci değerinin dikkate alınması gerekir. Değişik zemin cinslerindeki özgül toprak direnci değerleri aşağıda gösterilmektedir.

Zemin Cinsi                                                 Özgül Toprak Direnci (p) 
Bataklık  .........................................................      5 - 40 (ohm x m)
Kil Humus   ......................................................    20 - 200 (ohm x m)
Kum ...............................................................   200 - 2500 (ohm x m)
Çakıl ..............................................................  2000 - 3000 (ohm x m)
Havanın etkisiyle dağılmış taş, granit, kumtaşı........   2000 - 3000 (ohm x m)
Dağlık bölgede ...................................................1000 (ohm x m) den a

Topraklayıcı yayılma direnci : Bir topraklayıcının yayılma direnci, özgül toprak direnci ile topraklayıcının boyutları ve düzenleme biçimine bağlıdır. Özgül toprak direnci (ohm) 100 ohm x m. olan bir zemindeki yayılma direnci değerleri, topraklayıcı boyutlarına göre aşağıdaki tabloda verilmektedir.

TOPRAKLAYICI CİNSİ   LEVHa  Üst kenarı toprağın 1m. altında                       ÇUBUKÜst ucu toprağın 0,8 m. altında
Topraklayıcı ölçüler................0,5m * 1m   1m*1m                                      1m   2m   3m   5m
Yayılma direnci (ohm)..............35                 25                                      70          40   30   20

. Topraklama Levhalarının Tesisi
Erişim şebekesinde kullanılacak topraklama levhasının boyutları Tabloda gösterilmektedir.
Topraklama levhası ile topraklama iletkeninin irtibatı klemens sistemi ile sağlanır. Klemens sisteminin bulunmadığı levhalarda, levha merkezinde üç ayrı noktada kaynak sistemi ile irtibat yapılır. İrtibatlama klemens sistemi ile yapılırsa irtibat noktası katran veya benzeri bir madde ile koruma altına alınır.
Ek: -1’e uygun olarak seçilen topraklama levhaları, üst kenarı toprak yüzeyinden en az 1 m aşağıda olacak şekilde toprağa düşey olarak hafif eğimli bir pozisyonda gömülmelidir. Daha küçük bir yayılma direnci sağlamak üzere birkaç topraklama levhası kullanılması gerektiğinde topraklayıcılar arasındaki açıklık en az 3 m olmalıdır.
Topraklama levhasının hemen yanındaki toz ve büyük çakıllar yayılma direncini arttıracağından topraklayıcıların çevresine killi, humuslu ya da elenmiş tarla toprağı konulmalıdır. Topraklayıcı tesisi yapıldıktan sonra zemin seviyesinde kapama yapılmadan önce topraktaki hava boşluklarını almak üzere 20 cm.lik bir dolguyu müteakip toprak su ile sıkıştırılır.
Topraklama Çubuğunun Tesisi
Erişim şebekesinde kullanılacak çubuk topraklayıcıların boyutları tabloda’de gösterilmektedir. Topraklama çubuğu ile topraklama iletkeninin irtibatı klemens sistemi ile sağlanır. Klemens sisteminin bulunmadığı çubuklarda, çubuk tepesinden kaynak sistemi ile irtibat yapılır. İrtibatlama klemens sistemi ile yapılırsa irtibat noktası katran veya benzeri bir madde ile koruma altına alınır.
Uygun boyutlarda ve istenen topraklama direncini sağlayacak sayıda seçilen topraklama çubukları, düşey olarak ve üst ucu toprağın en az 80 cm altında olacak şekilde toprağa çakılmalıdır.
Çubuk topraklayıcılar, özellikle özgül toprak direnci, derinliğe bağlı olarak azalan yerlerde tercih edilmelidir.
Birden fazla çubuğun çakıldığı durumlarda iki çubuk arasındaki mesafe çubuk boyunun minimum 2 katı olacaktır. Çubuklar toprağa sağlamca fakat çeperindeki toprağı gevşetmeyecek şekilde çakılacaktır. Çubuklar önceden delinen delikler içerisine konmayacaktır. Eğer delik delme mecburiyeti hasıl olursa çubuk konduktan sonra etrafına elenmiş tarla toprağı veya killi toprak konulacaktır.
Topraklama noktalarında topraklama iletkeni için ayrı bir fider borusu tesis edilir.
Topraklama kablosu 16 mm2’lik topraklama iletkeni cıvata sistemi ile irtibatlandırılır. Söz konusu iletkenin diğer ucu yukarıda belirtildiği şekilde tesis edilen topraklama çubuğu veya levhasına irtibatlandırılır. Yapılan topraklama tesisi ile elde edilecek topraklama direncinin maksimum değeri 10 ohm’u geçmemelidir.

Topraklama  iletkenleri  5 x 30 mm. kesitte bir bakır bara ile  ile tüm techizat  ve cihazlar  irtibatlandırılmalıdır.
Topraklama direnci maksimum 5 ohm olmalıdır. Topraklama elemanı olarak kafes sistemi, levha veya çubuk kullanılabilir.
Topraklamada tüm bağlantılar, kaynak, kablo pabucu veya klemens kullanılarak yapılmalıdır. Kesinlikle bükme ve benzeri yöntem ile yapılmamalıdır. Topraklama çubuğu veya levhası ile topraklama iletkeninin bağlantısı klemens ile yapılırsa, bağlantı noktası oksitlenme ve benzeri durumlara karşı katran veya benzeri bir madde ile koruma altına alınır. 
Çevre topraklama tesisine ait tüm bağlantılar, iyi bir temas yüzeyi sağlamak, teması arttırabilmek amacıyla termo kaynak tekniği ile yapılacaktır. Bu noktalarda kablo pabucu veya klemens kullanılmamalıdır.
Topraklama için kullanılan kafes, levha veya çubuk ile kabin arası bağlantı için en az 50 mm2 som bakır veya NYY tipi iletken kullanılmalıdır.
Sahaya kurulacak olan kabinetlerde, monte edilecek bütün teçhizatların şaselerinin topraklamalarının yapılabilmesi için dolap içine izoleli eşdeğer potansiyel barası monte edilmelidir. Cihazların şaseleri eş potansiyel barasına tek tek taşınmalıdır.
Açılıp kapanan dolap kapılarının boyalı olması nedeniyle, statik elektrik ve etkilerine karşı eşit potansiyeli sağlamak amacıyla dolap kapılarının dolap gövdesi ile iletkenliğinin sağlanması gereklidir.
Topraklama direncini azaltmak amacı ile tuz gibi aşınmayı ve paslanmayı hızlandıracak malzemeler kesinlikle kullanılmamalıdır.
Kaide kazısı sonrası, toprağa ulaşmak daha kolay olacağından, kaide zemini topraklama elemanlarının gömülmesi için kullanılabilir. Bu durumda topraklama elemanları kurulum sonrası erişilebilmek üzere, kenarlarda veya kaidenin dışında kalacak şekilde yerleştirilmelidir.
Topraklama elektrodu olarak levha veya ağ kullanılacak ise, levha et kalınlığı sıcak daldırma galvaniz için 3 mm, som bakır levha veya ağ için 2 mm olmalıdır(Elektrik Tesislerinde Topraklama Yönetmeliği-2001, Ek-A). Bir yüzün alanı 0,5 m² olacak levhada sıcak daldırma galvaniz çinko kalınlığı 70 mikron olacaktır.
Topraklamada çubuk elektrod kullanılacak ise, doğalgaz borusu ve benzeri yer altı şebekelerinin hasar görmemesi için zemin etüdü tekrar gözden geçirilmelidir.
Kullanılacak olan çubuk elektrod som bakır veya galvaniz kaplı çelik olmalıdır. Ebatları en az 20 mm çapında ve en az 1,5 m boyunda olmalıdır. Galvanizli çelik topraklama elektrodu sıcak daldırma tekniği ile çinko kaplanmış olup galvaniz kalınlığı en az 70 mikron olacaktır.
Topraklama için tek çubuk ile istenilen değer elde edilemez ise kullanılacak her çubuk arası mesafe en az 3 m olmalıdır.

Umarım faydalı olur..73s
Ta2pi    İsa

[TA8RM]

Merhaba,

TA2PI Isa Bey teknik olarak bilgileri vermis. Bilgiler icin cok tesekkurler. Yine TB2HL' in yazdiklari da yararli bilgiler...

Ancak, bir amator topraklama yaparken basit ve oz olarak sunu yapabilir (eger bir kuruma resmi bir is yapmayacaksa) :
Topraklama icin kullanacagi malzemeyi kendi tercihine gore yapabilir (bakir cubuk veya levha) ve sistemi olusturduktan sonra Megger veya muadili bir topraklama olcum cihazi temin edebilirse en dogru sonucu elde edebilir.

En guzel sonucu 1 ohm degerinin altinda alabilir.

Bu degere yaklasmak icin ise cubuk veya levhanin yuzey alanini arttirmali, yani cubuk sayisini veya levha alanini artirmali.

Eger hesapli olsun der ise cubugun et kalinligini (icini bos sayarsak, yani boru) kucuk tutmali veya levhayi ince tutmali. Fakat bu sefer, hesapli olayim derken ilerki zamanlarda olusacak korozyandan oturu direnc degeri dusecektir.

Ayrica, tuz ve komur tozu (karbon) iletkenligi artiracaktir (yani direnc dusecektir). Ama, tuz korozyonu bi o kadar da hizlandiracaktir.



73! Onur, TA2RM

[TA8RM]

Bu arada, eger topraklama olcum cihazi bulamazsaniz, normal bir ampul kullanarak pratikte isinize yarar bir olcum yapabilirsiniz. Tabii bunun disinda normal bir AVOmetre ile de degisik olcum cesitleri mevcut. Mesela, notr ile toprak arasindaki gerilim farkini olcerek minimuma gore topraklama sisteminizi kurabilirsiniz. Yani, amaciniz topraklama sisteminde min. direnc olmali.

Topraklama sisteminizin yanina sadece bir faz kablosu cekip, ampule direkt faz ve topraklama sisteminizi baglayip (notr kullanmadan), ampulun parlakliginin yeteri kadar fazla oldugunu gorerek sisteminizi test edebilirsiniz.

73! Onur, TA2RM

[TA8RM]

"Eger hesapli olsun der ise cubugun et kalinligini (icini bos sayarsak, yani boru) kucuk tutmali veya levhayi ince tutmali. Fakat bu sefer, hesapli olayim derken ilerki zamanlarda olusacak korozyandan oturu direnc degeri dusecektir."

DUZELTME:


"Eger hesapli olsun der ise cubugun et kalinligini (icini bos sayarsak, yani boru) kucuk tutmali veya levhayi ince tutmali. Fakat bu sefer, hesapli olayim derken ilerki zamanlarda olusacak korozyandan oturu direnc yukselecektir ."

[TA4A]

Verdiğiniz çok değerli bilgiler için herkese çok teşekkür ederim. Eskiden RF' den çok muzdarip olan birisi olarak topraklama sistemini çok sağlıklı yapmak istiyorum. Tekrar aynı sorunları yaşamak istemiyorum (anten kablom kesilmişti komuşlar tarafından)
Topraklama kabloısu olarak 16 mm.' i aşmıyacak kalınlıkta çok damar yada tek damar kablo kullanacağım. Kabloyuda sıva altı elektrik kanalından geçirerek çatının su oluğundan geçirip binanın en altına kadar uzatmayı düşünüyorum. İletken çubupuda 1 metre ve tümü bakır olarak düşünüyorum. Meger metre ile ölçümden sonra gerekli omaja ulaşamassam ne  yapabilirim ? Bina yeni yapım ve toprak oturmamış durumda.

Tekrar verdiğiniz bilgiler için teşekkürler herkese faydalı olur umarım.

73' ler

[TA8RM]

TA4AU,

Eger olcum degerleri istediginiz gibi cikmazsa en dogru yol bakir yuzeyini artirmak, yani cubugunuzun uzunlugunu artirmaktir. Ama bu yontem bir amatore gore pahali olacagindan cubugunuzu yerlestireceginiz delige (cubugu cakmayacaginizi dusunerek) sanayi tipi tuz ve su karisimi dokup deneyin. Yeterli sonuc alamazsaniz, karisima komur tozu ekleyin. Yeterli sonucu aldiginizda cubugu yerlestirdiginiz toprak malzemesiyle dolgu yapip kapatabilirsiniz. Yalniz, tuz kullandiginizda ilerde korozyonu hizlandirmis olacaginizi unutmayin. Eger guzel birsey olsun, ilerde de zaman zaman toprak degerini olceyim derseniz beton topraklama kapaklarindan (Earth Pit) koyabilirsiniz.

Bu arada, 1 ohm' un altina dusmek bulundugunuz bolgeye gore zor olabilir. O yuzden bir amator olarak cok da 1 ohm icin ugrasmayin derim. Siz mumkun oldugunca 1' e yaklasmaya calisin.

Kablo icin de, ne kadar kalin kullanirsaniz ve damarlari cok olursa daha iyi olur. Ama, yine de sizin tercihinize kalmis.

Benim aklima gelenler bunlar...


73! Onur, TA2RM

 

[TA3EN]

         Raşid Bey, merhabalar.
         Yorumunuzu okurken topraklama kablonuzu sıva altından çekeceğinizi söylemişsiniz. Nacizane fikrim bu kabloyu binanın dışından çekseniz bir çok açıdan -yıldım ve statik elektriğin tehlikeleri gib-daha iyi olur kanaatindeyim. Yanılıyorsam arkadaşlarım uyarsınlar.
         ÇALIŞMALARINIZDA BAŞARILAR DİLERİM.   73'LER... TA3EN