Konu: IF MUAYYEN TRAFO

[TA3IHD]

Lutfen bir osilatör yapıp deneyin. Bakalım olacakmı. Formüller deneylerin sonucudur. Hepinize kolay gelsin. İmza deneyci.... bence bu konu kapanmıştır.73

[TA1CH]

usta sen denemediğin bişeyi söylemezsin bende anlamaya calışıyorum  sen konuyu kapatıyorsun   .....    73

[TA1ICA]

Hulusi Bey,

Denemeleriniz öyle bir sonuca götürüyorsa buna saygım var, lütfen yorumlarımızı karşı eleştiri olarak değerlendirmeyiniz. Ben bu detayda bir deneme yapmadığımdan kesinlikle böyledir diye iddia edemem. Sadece araştırmalarım ve teorik bilgimle yorum yaptım. İlk fırsatta bir deneme yapmaya çalışacağım ama önce bir osilatör kurmam lazım. Elinde hazır osilatör olan arkadaşlar değişik nüveler ve sargı sayıları ile aynı endüktansı elde edip deneme yapabilseler daha kısa sürede sonuç elde edilebilir. Ben de merak ettim açıkçası.

73

[TA3ALS]

Q faktörünün önemi belirtilmemiş.Önemli olan endüktanstır. Bir osilatör örneğin aynı endüktansa sahip bobinlerin hepsi ile (arım sayıları ne olursa olsun) aynı frekansta çalışacaktır. Bu bobinlerden birinin Q değeri düşükse o osilatörün çıkı genliği de düşük olur. Belli bir değerin altında da çalışmaz. Ayrıca nüve o frekansa uygun değilse yani RF nüve üzerisinde ısıya dönüşüyorda  o nüve ile yapılmış osilatör de çalışmayabilir.
Özetle farklı geçirgenliğe sahip çekirdekler eğer o frekansa uygunlarsa aynı endüktans için sarım sayıları farklı olur, ama ikisi de iş görür. Transformatör şeklinde sarılmışsa giriş ve çıkış sargılarının oranları aynı olmalıdır.
 

[TA1LC]

Okulunu okumuş olarak bildigim hani derler ya kalın kitaplarda yazılan şu ki rezonanslı devrede  kondansatör degeri dalga boyu pikofarad karşılıgı olmalı aşagı yukarı. Yani 1,8 MHz (160m)-160pf  3,5MHz (80m)-80pf ...(40m)-40pf (20m)-20pf (10m)-10pf. Eger devre osilatör ise kondansator degerini arttırmak gerekiyor.Amaç devre aktif elemanlar transistör entegre lamba gibi kendi degişken iç kapasitesinin etkisini minimize etmek.Bobine gelince mümkün oldukça  fazla tur yapılmalı  bu biriken enerji miktarını arttıır(Q). Çok tur yapmak için kullanılan materielin (kömür) frekansa tavsiye edilen olandan veya bir tık yukarıda olmalı biraz daha fazla tur yapabilmek iiçin. Örnegin bu tiplerde  http://www.amidoncorp.com/iron-powder-toroids/   kırmızı yerine sarı renk kullanmak gibi.

[TA1ICA]

Eskilerde kaldığı söylenen FT703 muayyen trafolar var. Geçenlerde eskileri karıştırırken elime 5-6 adet FT705 geçti. Bunlar FT703 yerine kullanılabilir mi? FT705'i tanıyan var mıdır?

73

Arslan Coşkun, TA1ICA

[TA1CH]

Aynı değil  73

[TA1ICA]

Merak ettim ve FT705'i söküp inceledim. Primer tarafı üç uçlu, 1-2 arası 7 tur, 2-3 arası 7 tur olmak üzere toplam 14 tur sarılı. 1-3 arasına bağlı kapasite de 48 pF. Sekonder tarafı ise sadece tek tur, bir tel tek tur attırılıp çapraz olarak diğer uca lehimlenmiş.

Primer tarafını kapasiteyi kırarak üstteki nüve yokken boşta ölçtüğümde 3,3uH değer ölçüyorum. Nüve takılı ve sonuna kadar sıkılı iken de 7.4uH oluyor. Sarım sayısını 12-13 değerlerine indirince sizlerin bahsettiği şekilde kullanılabileceğine karar verdim.

[TA1ICA]

Forty devrelerinde muayyen yanında kullanılan kapasite 150 pF olarak seçilmiş. Şimdi bu FT705 sarımlarına bakınca aklıma şu geldi: FT705'in yukarıda bahsettiğim sarımlarına hiç dokunmadan içindeki 48 pF kapasiteyi çıkarıp Forty devresindeki 150 pF kapasiteyi de 100 pF olarak seçersem Forty devresi çalışmaz mı? Bunu şu sebeple soruyorum:

100 pF kapasite
Primer 14 tur, nüve açık endüktans 3,3 uH --> 8,7 MHz

Primer 14 tur, nüve sıkılı endüktans 7,4 uH --> 5,8 MHz

Bu hali ise frekans aralığı 40m bandını kapsıyor. Sarım sayılarını değiştirmek yerine kapasite değerini değiştirerek (150 pF yerine 100 pF) bizim istediğim frekansta çalışması sağlanabilir. Hatalı düşündüğüm veya hesapladığım bir husus var mıdır? Ne dersiniz?

[TA1CH]

ft 705  bol miktarda varmı bulunuyormu şimdi takıp calıştırırsanız onuda bulamazsak ft703 gibi   boşuna  heveslenmeyelim  bu konu TA2AD Şua hocam nasıl yapıldığını  anlatan bir  açıklama ile başlamıştı biz aylarca omu bumu şumu diye tartışmış ve ceşitli muayenlerle   çeşitli denemeler uzun uzun sohbetler sonucunda   ya Şua başkan doğru söylüyormuşa  dönmüştük sanki inanmadık ve denedik sonuc başa dön
hatta  bir ara sakalımız yokki  bile demişti  Usta  napalım mesele sakal işi değil biz meraklıyız acaba nasıl  oluyor diye kurcalamadan duramıyoruz  sizede kolay gelsin ama önce 705 i tedarik edebilecekmiyiz ha birde hepsini almayın bizede kalsın :)    73

[TA1ICA]

Söylemek istediğim şu aslında: Biz hep sarım sayıları ile oynuyoruz. IF trafoda primer sargısı 2-5 uH aralığında ise biz istediğimiz bandı kapsayacak şekilde 150 pF olan kapasiteyi değiştirme yoluna gitsek daha uygun olmaz mı? Mesut Bey, hatırladığım kadarıyla Şua Beyin yazısında sizin de bu sarım işleri ve problemleri konusunda bir serzenişiniz vardı. O sebeple söylüyorum. Bizim için doğru bandı filtre ettikten sonra kapasite 150 olmuş, 100 olmuş fark etmemeli.

[TA1CH]

Haklısınız   bir bobin ve bir kondansatör  yanyana eğer hic bir bilgimiz yoksa değerleri hakkında birini sabit tutup diğerini   değişken tutarak ayarlamak . zaten burdada  kondansatör sabit altta biz onu kırıyoruz muayen kömürden ayarlı aynı mantığı tersine cevirmekte mümkün .73

[TA1ICA]

Şöyle yapılabilir: Muayyen'in ferit çekirdeği orta noktada iken ölçülen endüktans değeri ile 7 MHz rezonans frekansını verecek kapasite değeri tespit edilir ve devreye bu değerde bir kapasite bağlanır. Ardından ferit nüve ile ince ayar yapılarak doğru nokta elde edilir. Bunu bu şekilde sarımlarla oynamadan bir test etmek istiyorum.

73

Arslan Coşkun, TA1ICA

[TA8A]

Kıymetli Arkadaşlar,

Daha önceki mesajlarda ilgili olmasa da bobinin Q değerinden bahsedilmişti. Eğer bobin değerini tutturmadan kapasite ile oynarsanız istediğiniz frekansta rezonansa getirirsiniz. %99 devreniz de çalışır. Fakat rezonans frekansınızda bobininizin Q değeri de değişmiş olur. Bunun etkisi bobinin kullanıldığı devreye göre değişmektedir.

73

Bilal Ekmekci, TA8A

[TA1ICA]

Bilal Bey,

Yüzde yüz haklısınız, zira bobinin Q değeri, onun belli bir frekanstaki bant genişliğini etkiler. Q değeri düşerse özellikle SSB gibi darbant çalışmayı gerektiren yerlerde sorun çıkabilir. Bunun için IF trafoyu alıp değiştirmeden kullanırken de, yeniden sararken de bobin değeri ile birlikte Q değerini de ölçmek gerek. Q değerinin istenilen seviyede olduğu durumda rezonans frekansı da tutarsa sorun kalmayacaktır.

Bu QRP veya Forty türevi devrelerde Q değerinin en az kaç olması beklenir, bu konuda belli bir öngörü var mı?

73

Arslan Coşkun, TA1ICA

[TA1ICA]

Araştırırken TA2LJ 'nin cevabını gördüm, Q değerinin minimum 100 olması gerektiğini iletmiş.

[TA1LC]

Q değeri düşerse özellikle SSB gibi darbant çalışmayı gerektiren yerlerde sorun çıkabilir- demişsiniz. IF Muayyen trafo  SSB de ki 2,4-3 KHz bantgenişiligide etki etmez .

[TA1ICA]

Kastım SSB ses bantgenişliği değil aslında. QRP alıcının giriş kısmında yer alan IF trafolar 7 MHz civarında almak istediğimiz bandın seçiciliğini artırmak için kullanılmaz mı? O trafolar sinyal kuvvetlendirme ve empedans uydurma yanında seçicilik için de kullanılıyor diye biliyorum.

Bu Q değeri ile ilgili bir sorum var: Elimdeki IET DE-6000 LCR Metre ile iki IF trafo Q değerini ölçmeye çalışıyorum. İlki 42IF123, primer endüktans değeri 3,9 uH ve Q değeri 0,9 görünüyor (ölçme frekansı 10 KHz). Ölçme frekansı 100 KHz olursa da Q değeri 8,7 oluyor. Bu Q değeri çok düşük geldi. Diğer IF trafo da benzer durumda. Q değerinin frekansla değiştiğini biliyoruz. LCR metre cihazları 100 KHz üstünde ölçüm yapmadıklarına göre elimizdeki IF trafonun 7 MHz frekansındaki Q değerini ölçme şansımız yok değil mi? Bunu hesaplayarak mı bulacağız? Bu arada IF trafoları sökmediğimi ve 12-14 civarında orijinal sargı neyse onunla olduklarını da belirtmeliyim? Ne dersiniz?

[TA1ICA]

Bu soruyu "ben yaptım oldu" başlığı altındaki yazıya eklemiştim ama benim bir sorum olduğu için buraya yazmanın daha uygun olacağını düşündüm. Soru şöyle idi: Elimdeki IF trafoları sökünce tel kalınlıklarının 0,04-0,06 mm civarlarında olduklarını görüyorum. Elimde bu çapta tel yok. 0,1-0,2mm civarlarında kalınlığı olan tellerle trafoyu sarsam çalışma açısından bir fark (olumsuz bir durum) olur mu? Tel kalınlığı arttıkça tel direnci düşeceğinden bobin Q değeri artacaktır ama QRP devresi için nasıl bir etkisi olur bilemedim. Sargının sığması açısından sorun gözükmüyor, biraz önce 0,1mm telle 12 turu rahat sarabildim. Sitede bu konuda aramama rağmen bir konu bulamayınca soru olarak gündeme getirmek istedim.

73

Arslan Coşkun, TA1ICA

[TA1LC]

 Telin çapı daha kalın ise 12 turdan fazla gerekecek aynı enduktansı  tamamlamak için . Q faktör bu muayyen trafolardan beklemek hayal olur.  İyisi tor+trimerkondansatör kullanınız. Bildiginiz T-50-2, T-50-6 gibi.Bulmak kolay. Yuksek Q garantiniz olur. Q ölçum aleti biraz lüks kaçar bizim amatör bütçemize :)