Konu: Dalga neyolaki? Acaba ne ile ölçülür?

[TA8A]

DALGA NEYOLAKİ?

Bizim konumuza giren dalgalar ses ve radyo frekans dalgalarıdır. Her ikisi de bir titreşimdir (Oscillation, osilasyon). Aşağıdaki animasyon resmindeki hareket eden noktayı elimizdeki yukarı aşağı hareket ettirdiğimiz kalem olarak düşünelim. Altındaki beyaz şeridi ise sabit hızla hareket ettirdiğimiz beyaz bir kağıt olarak düşünelim. Ortaya bir şekil çıkacaktır. İşte bu çıkan şekil bir sinüs dalgasının şeklidir.

Elimizin bir saniyedeki yaptığı titreşim sayısına biz frekans diyoruz. Elimizin bir tireşim yaptığında geçen zamana ise periyot diyoruz. Kağıdın hızına dalga hızı diyoruz. Kağıdın elimizin bir titreşim yaptığı sürede aldığı yolun uzunluğuna ise dalga boyu diyoruz. Elimizi yukarı aşağı hareket ettirdiğimiz maksimum mesafe ise dalganın genliğidir.

Biraz da hesap kitap yapalım.

Bir rakamını frekansa (f) bölersek sonuçta periyot (T) çıkar. Periyodun birimi zaman cinsindendir. Saniye, mili saniye, mikro saniye gibi.
T=1/f

Aynı şekilde bir rakamını periyoda (T) bölersek sonuç bize frekansı (f) verir. Frekansın birimi ise titreşim sayısıdır (Elimizin bir saniyede yaptığı hareket sayısı). Hertz olarak ifade edilir. Yani periyot ve frekans matematiksel olarak birbirinin tersidir.
f=1/T

Dalganın hızını (v) (kağıdın hızını) frekansa (f) bölersek dalga boyunu (λ) buluruz. Yani dalganın bir titreşim süresince aldığı yoldur. Dalga boyu (λ) uzunluk ile ifade edilir. Birimi metredir.
λ=v/f
Eğer dalga radyo frekans dalgası ise hızı 300.000.000 metre/saniyedir. Bu durumda formülümüz şu şekli alır.
λ=300.000.000/f

Dalganın genliğinin birimi amaca göre farklılık gösterebilir. Biz şimdilik bunu yalnız Volt olarak bilirsek yeterlidir.

Sağlıcakla kalınız. 73

Bilal Ekmekci, TA8A

[TA8A]

Kıymetli Arkadaşlar,

Peki dalga ne ile ölçülür??

Dalgayı ölçen cihazlardan bir tanesi aşağıda bir örneği bulunan OSİLOSKOP'tur. Bu osiloskop ile elektrik işaretleri halinde olan dalgaları ölçebiliriz. Osiloskopumuzun ölçebileceği maksimum frekans osiloskopumuzun üzerinde 20 MHz. 100 MHz. gibi yazılıdır. Daha yüksek frekansları girdiğimizde belki görebiliriz, fakat seviye olarak artık bize yanlış sonuç vermeye başlar.

Ekrandaki kalibreli çizgileri kullanarak dalganın frekansını, periyodunu, genliğini ölçebiliriz. Basit bir hesap ile de dalga boyuna ulaşabiliriz.

Osiloskopun nasıl kullanıldığı ile ilgili bilgilere Google abime sorarak internetten ulaşabilirsiniz.

73

Bilal Ekmekci, TA8A

[TA8A]

Peki, bir noktada birden fazla dalga var. Osiloskopla ölçtüğümüzde aşağıdaki gibi karışık dalgalar görüyoruz.  Bu durumda bu dalgaları ne ile ölçebiliriz?

73

Bilal Ekmekci, TA8A

[TA1JA]

Spektrum analizör ile ?

[TA8A]

Evet, Murat beyin de belirttiği gibi, bir noktadaki birden fazla dalgayı görebilmek için Spektrum Analizör kullanmamız gerekir. Bir noktadaki birden fazla sinyali, yanyana koşan koşuculara benzetebilirsiniz.

Aşağıdaki birinci resimde koşuculara yandan bakıyoruz. Osiloskop cihazı ile de dalgalara yandan bakıyoruz. 

İkinci resimde ise koşuculara karşıdan bakıyoruz.  Spektrum Analizör cihazı ile de dalgalara karşıdan baktığımızı hayal edin. Her kulvarın soldan sağa düşükten yükseğe doğru farklı bir frekansa karşılık geldiğini düşünebilirsiniz. Yani her koşucu farklı bir dalgadır, bulunduğu kulvar ise o dalganın frekansıdır.

73

Bilal Ekmekci, TA8A

[TA8A]

Aşağıda iki spektrum analizör görüntüsü bulunmaktadır. Yatak eksen bize frekansı gösteriyor, dikey eksen ise dalganın genliğini gösteriyor.

[TA8A]

3 boyutlu görüntünün daha da açıklayıcı olacağını düşünüyorum. Aşağıdaki resim birden fazla dalganın bulunduğu bir noktanın 3D görüntüsüne aittir. Bu noktaya biraz köşeden ve yukarıdan bakıyoruz.

Sağda 2.38 ile başlayan eksen frekans eksenidir. Eğer kendinizi aşağıya aynı seviyeye indirip bu taraftan bakarsanız spektrum analizör ile bakmış olusunuz. Soldaki 0 ile başlayan eksen ise zaman eksenidir. Eğer kendinizi aşağıya aynı seviyeye indirip bu taraftan bakar iseniz osiloskop ile bakmış olursunuz. 

73

Bilal Ekmekci, TA8A

[TA3EP]

Son zamanlarda okuduğum en güzel açıklama yazılarından birisi bu... Emeğiniz için çok teşekkür eder, saygılar sunarım.

[TA4CS]

Teşekkürler Bilal bey emeğinize sağlık Aydın'dan 73.

[TA1CH]

Teşekkür için  acele etmeyin bu yazı  dizisi epey uzayacağa benziyor ( inşallah)  73

[TA2RA]

Bilal Amca ,
Ağzına ellerine sağlık. Çok güzel anlatmışsın.

Sofra ve muhabbeti özledim... Görüşmek dileği ile

73 de TA2RA

[TA2VW]

Bilal bey teşekkürler,
bilgilerin devamını bekliyoruz,çeşitli iletkenlerin Transitör,direnç,bobin,kondansitör,vs elamanların,ölçümleri ile,arızalı malzemenin tespiti,yapılabiliyorsa osiloskopla entegre ölçümleri gibi bilgileri,pek çoğumuz bilmiyoruz,osiloskopta ölçüm yaparken nelere dikkat
etmeli hangi hataları yapmamalı proplar hangileridir, gibi pek çok konuyu zamanınız olduğu müddetce işleyebilirseniz faydalı olacaktır.
teşekkürler.

[TA4CS]

   Hayati beye katılıyorum Bilal beyden bir öğretmen gibi bizleri bilgilendirirse seviniriz haydi arkadaşlar derse bilmemek ayıp değil öğrenmemek ayıp geçmiş yıllarda contestlerde bilgimiz yoktu özellikle Mehmet beyin  sayesinde buralara kadar geldik teşekkür ederim bilgi paylaşımcı değerli Radyo Amatör arkadaşlar dostlara saygılarımla Aydın'dan 73.

[TA6AE]

Bilal bey, bu mükemmel  örnekleme ve anlatım için teşekkür ediyorum. sağlıcakla kalın 73..