Konu: RTTY neyolaki ?

[TA5FA]

RADIOTELETYPE (RTTY)
Radio Tele Teyp kelimelerinin kısaltması olan RTTY, Radyo dalgaları üzerinden yazılı metinlerin gönderilmesinde kullanılan yöntemlerin genel adıdır.

Tarihçe:
İlk olarak 1922 yılında Amerikan Ordusunda Uçak ve yer istasyonu arasında testleri yapılan önceleri iki veya daha fazla bileşenden oluşan şimdilerde PC desteğiyle yapılan bir haberleşme tipidir.
Haber ajansları RTTY yayınlarını yaygın olarak 1960'lı yıllarda kullanmaya başlamışlardır. Bu yıllarda, kablo üzerinden uzak mesafelere ulaşmanın güçlüğü ve pahalılığı karşısında radyo dalgaları üzerinden teorik olarak dünyanın her noktasına hat ücreti ödemeksizin haber bültenlerini gönderebilme olanağı haber ajanslarını
RTTY yayınlarını kullanmaya yöneltmiştir.

Yarı iletken teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak RTTY alıcı istasyonu kurma maliyetleri giderek düşmüş, 1970'li yıllar başında AFP, Reuter, UPI gibi büyük ajanslar başta olmak üzere hemen hemen bütün ajanslar bültenlerini bu yolla da iletmeye başlamışlardır. Ancak alıcı cihazların giderek ucuzlaması ve yayınların pratik olarak herkes tarafından alınabilir olması, özellikle büyük haber ajanslarını abone ücretlerinin tahsil edilememesi sorunuyla karşı karşıya getirmiştir. Bu sorunun çözümü olarak büyük ajanslar, FDM (Frequency-Division Multiplex) ve Bit Inversion gibi, yayınların herkes tarafından alınmasını engelleyen kodlama yöntemleri kullanarak sadece abonelere ulaşmayı denemişlerdir.

1970'li yılların sonundan itibaren büyük ajanslarca kullanılan kodların, bilgi işlem alanındaki gelişmelerle kolayca çözülebilmesi nedeniyle 1980'li yılların ortalarından itibaren büyük ajanslar RTTY yayınlarını giderek tasfiye etmeye başlamışlardır. Bu arada uydu kanallarında ve özel iletim kablo/link altyapılarındaki gelişmeler de bu tasfiyeyi hızlandırmıştır. Ancak büyük ajansların RTTY yayınlarından vazgeçmelerinin temel nedeni abone ücretleri konusunda karşılaştıkları güçlüklerdir. RTTY teknolojisinden sonra çeşitli hata düzeltme yöntemleriyle güçlendirilmiş daha hızlı protokollerin ortaya çıkması ve bunların yukarıda değindiğimiz uydu, kablo ve link altyapılarıyla iletilebilmesi, hem ajanslar hem de kullanıcılar açısından önemli yenilikler getirmişlerdir.  Ancak, bu yeni teknolojiler haber "piyasasını" kontrol eden büyük ajansların paylarını büyütmeye yaramaktan başka, giderek kullanıcıların bu kaynaklara bağımlılığını artırmış, söz konusu yeni teknolojilere yatırım yap(a)mayan bir çok ulusal ajansdan dolaysız yararlanmama eğilimine yol açmıştır.  İşte RTTY yayıncılığının haber ajansları için önemi bu noktada yatmaktadır.



1980 model Elektronik RTTY terminali


Tele printerdan çıkmış şerit



Teknik
En yaygın RTTY yöntemi, bu yöntemi bulan J.M.E.  Baudot'un adıyla anılan CCITT-2 (Consultative Committee for International Telephone and Telegrapy) kodu ile yapılanıdır (Young 1985; s.358).  Aynı kod, yöntemde bazı değişiklikler gerçekleştiren kişinin adıyla, Murray kodu olarak da adlandırılmaktadır. 
Baudot kodu (http://en.wikipedia.org/wiki/Baudot_code) temel olarak 5 bitlik bir seri data transfer yöntemidir ve genellikle 1.5 bitlik durma ve 1 bitlik başlama bitlerinin eklenmesiyle asenkron bir iletimi sağlar; iletilebilecek maksimum karakter sayısı 32 olması gerekirken sayı ve karakter kaydırma yöntemi ile bu sayı 64'e kadar çıkabilir (Collins 1991; s.19). Bu koda benzeyen, ancak hata düzeltme yöntemlerini de içeren Moore ARQ (CCITT-3), SITOR, TOR, FEC gibi senkron data iletim yöntemleri de değişik amaçlarla kullanılmaktadır (Leavey 1983; s.116). Sözkonusu kodların radyo dalgaları ile gönderilmesinde ise genellikle FSK (Frequency Shift Keying) yöntemi, nadiren de AFSK (Audio Frequency Shift Keying) yöntemi kullanılmaktadır. Haber ajanslarının RTTY yayınlarında kullanılan hızlar genellikle 50 ve 75 Baud, frekans kaydırması ise 425 Hz.dir. Kullanılan frekans bandı ise 1615-30000 KHz arasındaki çeşitli kısa dalga (SW) bandlarıdır. Örneğin Anadolu Ajansı tarafından yapılan RTTY yayınları 8137,5 ve 18040 KHz (ayrıca 13650 KHz) frekanslarından 50 Baud hızında 425 Hz FSK olarak yapılmaktadır.




Tipik Baud puls



Radyo Amatörlerinin RTTY kullanımı
2.Dünya Savaşı'ndan sonra, amatör telsiz operatörleri ABD'de RTTY ticari işletmecilerinin eski kullanılmayan cihazlarını satın almaya başladı (Tele yazıcı Model 26 ekipmanı). "Amatör radioteletype ve VHF Topluluğu" Woodside, NY, 1946 yılında kuruldu. Bu örgüt sonradan "VHF Teleyazıcı Derneği" olarak adını değiştirerek ses frekans kaydırmalı anahtarlama (AFSK) kullanılarak 2 metre bandında USA Amatör Radyocuları faaliyete başladı. İlk iki yönlü amatör radioteletype QSO kaydının Dave Winters, W2AUF, Brooklyn, NY ve W2BFD John Evans Williams, Woodside Long Island  NY, arasında  Mayıs 1946 gerçekleşti.
Ülkenin batı kıyısında, amatör radyocular RTTY ile 2 metre. 80 metre, 40 metre ve diğer Yüksek Frekans (HF) amatör radyo bantlarında kullanıma başlangıç yaparak ve henüz yetkili olmadığı (FSK) frekans kaymalı anahtarlama kullanımı gerçekleştirdi. 1949 yılında, ilk Amerikan kıtalararası iki yönlü RTTY QSO. Tom McMullen (W1QVF) W1AW çalışan ve Johnny Agalsoff, W6PSW arasındaki AFSK kullanarak 11 metre üzerinde gerçekleştirildi.
Merrill Swan, W6AEE, ile Wayne Green, W2NSD (CQ dergisi yayıncısı),öncülüğünde  Amatör Radyo operatörleri Federal İletişim Komisyonu olan (FCC) Yönetmelik Bölüm 12 değişimi için dilekçe vermişlerdi  20 Şubat 1953. Bu başvuru sonrası kısmi kullanım izinleri alındı ve Mart 1956 yılında 12. Böülünde yeni değişiklikler ile kullanım daha da genişletildi.
İlk RTTY Yarışması 1 Kasım  ile 31 Ekim 1953 Southern California RTTY Derneği tarafından düzenlendi
1950'lerin sonlarına doğru, amatör radioteletype’ e (RTTY) odaklanan yeni örgütler ortaya çıkmaya başladı. Şimdi "British Amateur Radio Teletype Group" olarak bilinen "British Amateur Radio Teledata Group", BARTG  Haziran 1956 yılında kuruldu. Florida RTTY Topluluğu Eylül 1959 yılında kuruldu.
İngiltere'de ilk kaydedilen RTTY QSO su G2UK ve G3CQE arasında Eylül 1959 olmuştu.  Amatör Radyo operatörleri 1950'ler ve 1960'larda RTTY kullanarak havada olmak için çeşitli cihaz ekipman tasarımları yaptılar.
1970'lerin başlarında, Amatör Radyo RTTY dünyada yayıldı ve RTTY aracılığıyla 100'den fazla ülkede çalışmak nihayet mümkün oldu. FG7XT  100 DXCC ile RTTY modunda çalışarak bu onuru elde eden ilk amatör oldu. Ancak FG7XT Jean bağımsız inceleme kuruluna QSL kartları sunmamıştı. Sonradan ON4BX, 1971 yılında, RTTY Dergisi DX Editörü onun kartlarını göndererek bu onuru elde eden ilk Amatör Radyo istasyonu oldu. ARRL 1 Kasım 1976 yılında 100 DXCC ile RTTY çalışana amatörlere ödül vermek için duyuruda bulundu.
FCC kurulu 7 Ocak 1972 günü RTTY hızlarını Bölüm 97  de değiştirerek  izin verdi. Dört standart RTTY hızı , 60 (45 baud), 67 (50 baud), 75 (56.25 baud) ve 100 (75 baud), “dakikada kelime iletimi”  kullanıma sunuldu . Birçok Amatör Radyo operatörleri vites değiştirerek dakikada 75 ve 100 kelime yükseltilen yeteneğine sahip oldu.


Radyo Amatörlerinin Günümüzde RTTY Kullanımı
PC ve yazılım sistemlerinin gelişimiyle Radyo amatörlerinin geneli AFSK (Audio Frequency Shift Keying) modüle tipiyle haberleşmektedirler.
PC / Yazılım + Ses Kartı +Modem Arabirim +Telsiz + Anten


RTTY  bileşenlerinin blok şekli


Detay blok şekil


PTT devresi yerine cihazınızın VOX özelliğini de kullanabilirsiniz.




Aslında “Amatör Radyocu kendi ekipmanını kendisi yapar “ sözünü kimileri uyguluyor kimilierde hazırı varken neme gerek yapmak deyip hazırına yöneliyor.  Hazır interface marka ve modelleri ;
RIGblaster : http://www.westmountainradio.com/rigblaster.php
MFJ : http://www.mfjenterprises.com/Product.php?productid=MFJ-1279
RASCAL : http://www.packetradio.com/catalog/index.php?main_page=index&cPath=2
SIGNALIK: http://www.tigertronics.com/


Yok ben kendimde yaparım diyorsanız bakınız ;  http://ta5fa.blogspot.com/2014/10/digital-interface.html



TÜRKİYEM 'DE RTTY ÜSTADLARI  TA1BM, TA1DX,  TA9J , SIRALAYABİLİRİZ  ONLARIN BİLGİLERİ BİZDEN KAT KAT ÜSTÜNLÜĞÜ MUTLAK. YİNEDEN BİLDİKLERİMİZİ PAYLAŞALIM İSTEDİK



yazı devam etmektedir  ikinci perde de  PC-Sofrware kullanımını anlatmaya çalışacağız

[TA5FA]

Bu konuyla ilgili Digital Mode Sotware anlatacağımızı söylemiştik geciktirmişiz, şimdilik MixW programı RTTY yarışmasında kullanım görüntüsünü paylaşalım;

1 saatlik video :  https://www.youtube.com/watch?v=LsGGFhM1kSI
25 dk.   video :  https://www.youtube.com/watch?v=cI5AMzPUBDk


Aslında geniş bir digtal mode'lar yazısı vakit bulursak bildiğimiz ve öğrenebildiğimiz kadarıyla paylaşmayı da hedefledik.

73

[TA3ADK]

Hocam güzel açıklamaların için çok teşekkürler .
 
   Yıllar önce paket çalışmış bbs lerin zevkini almış biri olarak hep istediğim ama bir türlü el atamadığım bir konu hf digital mode meselesi .
   Anladığım kadarıyla ;
 Sistemi Yaesu FT-890 dan kurmayı planlıyorum . USB Cat kablom mevcut . Birde sesi taşımak için bir kablolama gerekli. PC-Cihaz arasına birer tane 600ohm hat trafosu koyacağız . Bu arada PTT için CAT yada Vox kullanmayı planlıyorum.
 Ben bu iş için cihazın arkasında ki data in - out jakını kullanabilirim diye düşünüyorum . Manuel 30mV seviyelerinde olmalı diyor data girişi için . Çıkış da benzer değerlerde .

  Bu durumda PC Kulaklık-------Trafo------Data in     ve    PC mik.------Trafo-----Dataout      Şeklinde bir bağlantı ile iş çözülüyor (mu ?) . Bu bağlantı da herhangi bir girişe zarar verme olasılığım nedir ? PC ye zarar versem hiç yanmam da cihaza verirsem üzülürüm :-) Yada cihazın ext.speaker çıkışını ve mikrofon jakını kullanmak daha mı sağlık lı ?

Saygı ve Sevgilerimle
Barış

[TA5FA]

Arada trafo 600:600 olduğu sürece korkmayın
Zaten genel kanı bu tafolarin pc yi koruduğu (vaktiyle pc lerde epey pahaliydi)
Yani devam edin

73

[TA3ADK]

 Hafta sonu İlk denemeleri RTTY contestle yapacağım. Malzemeler Cuma günü elime ulaşır sanıyorum .PC hala pahalı da Cihaz ucuzda olsa kıyamıyorum değerli hocam :-)
 Saygı ve sevgilerimle ...

[TA4SO]

AMATÖR DİJİTAL HABERLEŞME VE RTTY YARIŞMALARI

Amatör haberleşmenin SSB - Ses ve CW – Mors dışında en çok kullanılan türlerinden biri de dijital modlardır. Önceleri telsiz dışında özel bazı cihazlar da kullanılarak yapılabilen bu haberleşme türleri kişisel bilgisayarların yaygınlaşması ve ses kartlarının kullanımıyla herkes tarafından yapılabilir hale gelmiştir. RTTY, PSK (31, 63, 125), JT65, JT9, Olivia, ROS, Hell v.b. bu modların en yaygınlarıdır.

Yarışmalar söz konusu olduğunda bu modların en çok kullanılanı RTTY (Radioteletype) dır. Farklı haberleşmelerde kullanılsa da amatör telsizcilikte RTTY için 45.45 baud 170Hz kullanılır ve bu dakikada yaklaşık 60 sözcüğe karşılık gelir. Aşağıdaki grafikte aynı PEP güç için CW moduna göre yapılan bir karşılaştırma verilmiştir. Görüldüğü gibi aynı güçte RTTY, CW’ye yakın ve SSB’den oldukça etkin bir haberleşme modudur.  Bu da düşük güçlerle daha uzak mesafelere ulaşabilmeyi ve daha zayıf sinyalleri duyabilmeyi sağlar.


Şekil 1. Farklı amatör haberleşme modlarının CW’ye (Mors) göre karşılaştırılması (QST, 2013).



RTTY Çalışmak İçin Neler Gerekli ?
RTTY çalışabilmek ve yarışmalara (contest) katılabilmek için HF bantlarda çalışan amatör bir telsiz, ses kartına sahip masa üstü veya diz üstü bir bilgisayar ve telsizle bilgisayar arası bağlantıyı sağlayacak bir ara birimimiz olması yeterlidir. HF telsiz olarak günümüzdeki her hangi bir amatör telsiz işimiz görür.
Yine PC veya Laptop olarak ortalama bir bilgisayar da bize yeterli olacaktır. Ara birime gelirsek bu kısmı biraz açmak gerekir: Bilgisayarda üretilen dijital sinyali bir ses sinyaline dönüştürüp telsize göndermesi için iletmek ve yine telsizden alınan ses sinyalini, içindeki bilgiyi çözüp görüntülemek amacıyla bilgisayara girmek için bu ara birimleri kullanıyoruz. Bu ara birimlerin temel yapısı aşağıdaki gibidir.


Şekil 2. Telsiz – Bilgisayar Ara Birimi


Görüldüğü gibi bilgisayar hoparlöründen çıkan ses sinyalini bir hat trafosu (600:600 ohm veya benzeri) yardımıyla, elektriksel yalıtımla, telsizin ses girişine bağlıyoruz. Yine telsizden gelen ses sinyalini de benzeri bir trafodan geçirip bilgisayarın mikrofon girişine giriyoruz. Bilgisayar tarafındaki bu bağlantılar genelde standart iken telsizlerde marka ve modele göre değişiklikler gösteriyor.

Bazılarında bu iş için arkada özel data uçları var bazısında da harici hoparlör çıkışı ve mayk bağlantısını kullanıyorsunuz. Telsizinin el kitapçığında ve/veya internette marka modelle (özellikle görsellerde) ve “digital interface” sözcüklerini kullanıp arama yaparak size uygun bağlantıları bulabilirsiniz (Örneğin: “Yaesu FT857 digital interface” gibi). Bazı modellerde bu hat trafoları kullanılmayabiliyor (örneğin ben benim FT-857 de kullanmıyorum) fakat bazı markalar için gerekli ve normalde kullanılmaları daha uygun olur. Bilgisayar ve telsiz arası verip alıp göndermeyi ayarladık fakat ileteceğimiz bilgiyi havaya ne zaman göndereceğimizi nasıl belirleyeceğiz? Şekildeki alttaki PTT devresi de bunu sağlıyor. Bunun için bilgisayarınız seri portunun (eğer bilgisayarınızda seri port (RS232) yoksa sorun değil basit bir USB – Seri Port (RS232) dönüştürücü işinizi görür) RTS ve DTR pininden göndereceğiniz bir sinyalle bir transistorü iletime geçireceğiz ve telsizin göndermeye başlamasını sağlayacağız. Görüldüğü gibi telsizin PTT ucu toprağa gidince telsiz gönderme (TX) konumuna geçer bu ssb’de maykın mandalına basmak ve CW’de manipleye basmakla eşdeğerdir.

Tabii gönderme işlemini biz değil biraz sonra anlatacağımız dijital haberleşme programları otomatik yapacak. Buradaki şekil en temel devreyi gösteriyor. Transistorün türü ve yanına eklenecek direnç v.b. elemanların değerleri için yine cihazımızla ilgili bilgileri incelemeliyiz. Daha güvenli bir PTT devresi içinse opto-coupler tabanlı bir uygulama yapmak yerinde olacaktır. Bu ara birimleri eli havya tutan bir amatör kolaylıkla yapabilir veya bir elektronikçiden yardım alabilir. Tabii Signalink gibi ticari olarak satılan arabirimler de edinilebilir. Bunun yanında yeni nesil cihazlarda artık USB portu bulunmakta ve bu sayede veri akışı ve PTT kontrolü USB üzerinden yapılabilir. Hiç arabirim bulunmadı zaman telsizin VOX özelliğini kullanmakta bir çözüm olacaktır. Bu saydığımız arabirimlerden birini yapar  veya edinirseniz sadece RTTY değil diğer tüm dijital modlar içinde kullanabilirsiniz.


MMTTY Programı ve N1MM Log Programı ile kullanımı
Özellikle RTTY yarışmaları için MMTTY programı yaygın kullanılan ve başarılı bir programdır. Bu bölümde bu programın kurulumu ve yine yarışmalarda yaygın olarak tercih edilen N1MM Log programı ile nasıl kullanabileceğimizi anlatmaya çalışacağız. İki program da ücretsiz olarak kullanılabiliyor.
MMTTY Programı
MMTTY programını indirmek için Japon Amatör JE3HHT Makoto Mori’nin sayfasını (hamsoft.ca/pages/mmty.php) ziyaret edeceğiz ve buradan MMTYY11A.exe Full Version (veya güncel versiyon hangisi ise) bunu indiriyoruz.





Kurulum dosyası inince üzerine çift tıklatıp kurulumu başlatıyoruz, Windows bizden kurmak için izin istersen izin verelim. Giriş ekranında programı yazan amatörün fotoğrafını görüyoruz, Next’e tıklayıp devam edelim.




Sonraki ekranda lisans anlaşmasını kabul etmemizi istiyor, zorluk çıkarmayalım :) “I accept the agreement”i seçip Next’e tıklayalım.




Bir sonraki ekran bilgilendirme için, yine Next ile devam edelim.



Burada programın kurulacağı klasör belirtiliyor. Eğer buna engel bir durum yoksa “C:\Ham\MMTTY” klasörüne kurulum yapacak, burada da bir değişiklik yapmadan Next ile devam edelim.

Yazının tamamı;
WAE RTTY yarışmasına yetişmesi için öncelikle devamını şu linkten indirebilirsiniz: https://yadi.sk/i/EOs6IQ8uyN3jV