Değerli arkadaşlarım,
Öncelikle Yüksel beyin adını yanlış yazdığım için özür diliyorum. Konuyu aydınlatmak adına aklıma geldikçe sizlerle öğrendiklerimi paylaşmam gerektiğini düşünüyorum. Bu sadece bir iyi niyet değil aynı zamanda kendimin öğrenmesine de yardım ediyor.
Bazı terimleri açmamızın gerekli olduğuna inanıyorum. Mesela Balun. Aslında yanlış kullanıyoruz ama kasıt edilenin empedans dönüştürücü transformatör olduğunu biliyorum. Bu noktada uzun bir zamandır Mühendisleri zorlayan nokta ise iki başlık altında toplanabilir.
1) Yüksek verim
2) İstenilen empedans dönüşümünün geniş bir bant içerisinde yapılabiliyor olması.
Bu problemle uğraşan ilk şâhısı muhterem Guanella olmuştur. Kendisine verilen iş çıkış empedansı 900 ohm olan lambalı bir PA nın antene (50 ohm) uydurulması olmuştur (Sene1944) . Lambalı PA kullandıysanız her bir bant değiştirmede Anot üzerindeki Pi devresini Tune etmeniz gerektiğini Lambalarınızı kızartmamak ve maksimum güç aktarmak için gerekli olduğunu herkes bilir. Guenella frekanstan bağımsız dolayısı ile her bir frekansta tune etmek zorunda kalmayacak geniş bant empedans dönüşümü yapacak bir trafo gerektiğini anlamış ve problemi bugün rahatlıkla kullandığımız Transmisyon hattı transformatörü kullanarak (TLT) çözmüştür.
TLT ler klasik trafolardan farklıdır şöyle ki: Klasik trafoda (Oto transformatör) Primer sargısı üzerindeki enerji sekondere nüve üzerinden aktarılır. Elektrik alan-Manyetik Alan- Elektrik alan döngüsü. Umarım demek istediğim anlaşılmıştır. TLT lerde ise bu aktarım direkt olarak Transmisyon hatları arasında yapılır yani nüve devre dışıdır!!!! Nüvenin Görevi sadece ve sadece gerekli endüktans değerini (minimum frekanstaki) artırmak ve bu sayede geriye dönmeye çalışan kaçak akımları tıkamaktır. Bu nedenle çok küçük nüveler ile KW seviyesinde çalışılabilir. Burada bir tezat varmış gibi görünse de aslında yoktur. Yüksek güçlerde çalışacak TLT nin taşıyacağı akımı artırmanın yolu Transmisyon Hattının (TH) tellerini kalınlaştırmak olacaktır bu nedenle küçük nüveye kalın teli sığdıramayız tek seçim aynı miktar turu sarmak için nüveyi büyütmemizdir.
TLT yapımındaki en temel sorun TH empedansını tutturmaktan geçer. Guenella diyor ki: TH empedansı= kök (Z g X Z ç) bir örnek verecek olursak eğer 50ohm 200 ohma transfer edilecekse kök (50X 200)= 100 ohm luk bir TH ile trafoyu sarmalıyız. Bu değer geometrik ortalamadır aslında. Eğer elinizde 100 ohm luk kablo varsa işiniz kolaydır yoksa kendimizin yapması gerekir. TA1EH gönderdiği şekle bakarsanız orada kablonun (TH) 2X Z g olduğu görülür yani 100 ohm. O zaman şu sorunun cevabı da çıkar; çevirim oranı 1:4 olan TLT çıkışından 50 ohm verilirse 12.5 ohma çevirir mi? Cevap NOOO… Çünkü girişi 50 çıkışı 12,5 Ohm olan TLT de kullanılacak TH empedansı 25 Ohm olmalıdır. Zaten düşük empedanslara çevirme Yüksek empedansa çevirme işinden çok zordur bunun nedeni de düşük empedanslı kablo yapmanın zorluğundan kaynaklanır.
Piyasada nadiren 200 Ohm veya 300 Ohm kablo bulunuyor o zaman yapılacak tek şey kalıyor kendi TH ni kendin yap.
Bir TH nın empedansı kullanılan telin çapına , arasındaki mesafeye ve dielektrik malzemeye bağlı olarak değişir. Bak:
http://www.amanogawa.com/archive/TwoWire/TwoWire-2.htmlhttp://www.amanogawa.com/archive/Coaxial/Coaxial-2.html Buradaki görsel üzerinde oynayarak çeşitli empedansta kablo imal edebilirsiniz. Eğriye dikkat ederseniz düşük empedanslarda eğimin hızlı artığını ve teller arası mesafenin hızla azaldığı görüsünüz. Yani 12,5 ohm kablo imal etmek zordur bu nedenle Jerry Sewick (Allah Rahmet etsin) kitabının çok büyük bir kısmını düşük empedanslı kablo yapma çalışmalarına ayırmıştır. Bulduğu metot ise Koaks kabloların modifikasyonu ve tabii ki çubuk nüveler kullanmak şeklindedir.
Değerli arkadaşlarım belki sorularınız olur ve belki Yeni yıla TLT li ve BALUN lu girersiniz kim bilir! Görüşmek üzere 73’s DE TA8E
Aklıma geldi yazmadan edemedim.. İleri ülkelerde olup ta bizde olmayan tek şey.. Kuşaklar arasındaki bilgi akışıdır. Jerry Sewick e bir bakın. Adam hayatını bu işe adamış. Kitaplarına ulaşırsanız resimlerini ve yaptığı Balun çalışmalarını görürsünüz. Bunları yapmış ve yayınlamış bu sayede bir şeyler öğreniyoruz..Kitabı yazmayabilirdi de! Ya peki bu şahıs bu kitaptan dünya para götürmedi daha da ilginci Amidon destek verdi materyal sağladı vs vs kısaca Patronaj.
Bizdeki durum: Etrafımdaki benden yaşlı insanlara ( Sıkı Elektrik Mühendisidirler) diyorum ki ya şu birikimini bari çocuğuna aktar.. Cevap mealen aynı dili konuşmuyoruz ki oluyor. Bana aktar dinlerim iki gözüm benim az buçuk Osmanlıcam da vardır seni üzmem dediğimde ise mealen sen git Gıda ile uğraş oluyor. Kitap yaz makale yaz yayınla demek şöyle dursun.. Daha da vahimi var aman ha bunları yazma sadece biz bilelim mantığı… Ondan da vahimi Kitap istemeye gittiğiniz Hocanın odasından kovulmanız…
Mutlu yıllar hepinize.. Sağlıkla…SSB ile bol havya lehim kokulu yıllar.. DE TA8E
adresine e-posta gönderebilirsiniz.